Co nasze badania mówią o młodzieży?

Dzisiaj swoimi refleksjami na temat młodzieży podzieli się studentka II roku stosunków międzynarodowych, która występuje jednocześnie w roli przedstawicielki młodej generacji, sławetnego „pokolenia” Z oraz badaczki naszego centrum.

Przeprowadzając badania w III liceum w Starachowicach starałam się zachęcić wszystkich ankietowanych, aby byli szczerzy sami ze sobą, gdyż uważałam to za jedną z najistotniejszych części badania. Nie tylko dlatego aby badania były miarodajnie, ale również, dlatego by same pytania pomogły im uświadomić sobie niektóre problemy, cele, ale również pragnienia.

Grupa ankietowanej młodzieży to przede wszystkim młodzież, która w bardzo krótkim okresie przeszła przez wiele różnych wydarzeń, pandemia covid, lockdown, wojna w Ukrainie, niestabilna sytuacja na Bliskim Wschodzie oraz burzliwa sytuacja związana z inflacją. Wszystkie te czynniki przyczyniły się z pewnością do wzrostu poczucia niepokoju w społeczeństwie. Przekłada się do pośrednio na obawy ankietowanych.

Często zdarza się, że nauczyciele nie są w stanie przekazać odpowiedniego wsparcia swoim uczniom. Wyniki badań pokazują, że jedynie 35% maturzystów jest przekonanych, iż nauczycielom zależy na ich dobru. Może to wynikać z wielu czynników, takich jak nadmiar obowiązków, brak odpowiednich zasobów i szkoleń, a także presja wynikająca z systemu edukacyjnego. W porównaniu do relacji z rówieśnikami i rodzicami, gdzie większość młodzieży czuje wsparcie, wsparcie nauczycielskie pozostaje na zdecydowanie niższym poziomie. Fakt, iż młodzież czuję wsparcie w rodzicach i najbliższych przyjaciołach jest pocieszający.

Jedną z najciekawszej części badania jest lista pragnień ankietowanych. Za najważniejszą wartość uznają oni szczęśliwą rodzinę oraz dobrą pracę. Przed wynikami badań można było zakładać, że dla tego pokolenia, które często jest ocenianie mocno niesprawiedliwie najistotniejsze będą pieniądze. Zdobycie wysokich dochodów znalazło się jednak dopiero na 4 pozycji. Dostrzec można zatem jak wielką wartość w życiu młodych ankietowanych stanowi rodzina oraz poczucie stabilności, które ona zapewnia.

W związku z tym, że znaczna część ankietowanych pochodziła z małych miejscowości, wiąże ona również plany z wyjazdem do większych miast. Jest to jak najbardziej naturalna część dalszego rozwoju, większe miasta nie tylko posiadają uczelnie wyższe, ale są również miejscem, gdzie większość młodych ludzi uczy się odpowiedzialności i wchodzi w dorosłość. Przeprowadzka do takiego miejsca to przede wszystkim inwestycja w swój rozwój i zdobywania życiowego doświadczenia. Perspektywy jakie oferuje taka przeprowadzka to nie tylko możliwość dalszej nauki, ale też możliwość usamodzielnienia się i wyrwania z obecnego środowiska.

Znaczna większość ankietowanych maturzystów, chce łączyć pracę zawodowa ze studiami, wynika to zapewne ze świadomości o kosztach życia w większym mieście i nie przekładania całego obciążenia finansowego na rodziców. Tylko 1/3 planuję się poświęcić samym studiom.

Po podanych danych widać, że większość maturzystów planuje zdobyć dyplom wyższej uczelni, przy czym aspirują bardziej do zdobycia tytułu magistra niż licencjata. Wydaje się, że wiąże się to z ich świadomością, że lepsze wykształcenie zwiększa szanse na dostęp do odpowiednich ofert pracy. Jednakże może to być przeświadczenie, które mają na tym etapie życia, ponieważ są jeszcze młodzi, niedoświadczeni i nie zdają sobie sprawy, jak wiele może się zmienić w krótkim czasie.

Maturzyści wybierają przede wszystkim stabilne kierunki studiów, takie jak medycyna, psychologia, informatyka, prawo, ekonomia, fizjoterapia, anglistyka, zarządzanie, kryminologia i architektura. Rozmawiając z nimi, można zauważyć, że nie zawsze były to ich pierwotne plany – niektórzy chcieli studiować kierunki artystyczne, jak teatrologia czy kulturoznawstwo. Jednakże podejmują te decyzje również pod wpływem rodziców i przekonania, że te kierunki zapewnią im odpowiednią pracę oraz zarobki, a także stabilność i sukces.

Maturzyści preferują renomowane uczelnie, o których słyszeli i które są uznawane za gwarancję sukcesu. Najpopularniejszą uczelnią jest Uniwersytet Jagielloński, synonim uniwersyteckiej kultury w Polsce. Rozważają także inne uczelnie, takie jak Uniwersytet Warszawski, Politechnika Rzeszowska czy Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Maturzyści korzystają z korepetycji, co jest naturalne, gdyż obawiają się porażki. Wierzą, że sukces szkolny przekłada się na sukces życiowy, co jest błędnym kołem napędzanym od młodego wieku – dobre oceny mają zapewnić dostanie się na dobrą uczelnię, a potem dobrą pracę. Jednak życie weryfikuje te założenia, a nie zawsze wszystko idzie zgodnie z planem. Obawa przed maturą jest racjonalna, gdyż od pierwszej klasy liceum wmawia się uczniom, że jest to egzamin definiujący ich przyszłość, co nie jest prawdą. Ta mentalność jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, choć rzeczywistość się zmienia – dziś bardziej liczy się doświadczenie, kreatywność i umiejętność radzenia sobie w zmieniającym się świecie.

Maturzyści boją się samotności, co jest uzasadnione. Wyjazd na studia to nowe miasto, oddalenie od rodziny i znajomych, co budzi lęk. Jednakże studia to czas, kiedy ludzie zmieniają się, dorastają i uczą się życia. To integralna część procesu dorastania.

Ciekawym zagadnieniem jest postrzeganie siebie przez młodzież. W badaniach widać kompleksy – dziewczyny uważają się za grube, a chłopcy za zbyt chudych. To wpływa na ich poczucie własnej wartości i pewność siebie, co może prowadzić do izolacji społecznej. Żyjemy w erze cyfrowej, gdzie młodzież jest bombardowana informacjami z mediów społecznościowych, co wpływa na ich postrzeganie siebie i świata. To pokolenie wychowało się w Internecie i nie zna świata bez niego.

W badaniach wynika, że średni czas korzystania z Internetu wynosi około 6 godzin dziennie, a w dni wolne od nauki nawet 7,5 godziny. To pokazuje, jak bardzo są uzależnieni od bodźców zewnętrznych, co może wpływać na ich poczucie samotności, ponieważ wiele ich życia dzieje się w świecie wirtualnym, nie realnym.

Interesującym elementem badań była także sympatia lub antypatia wobec niektórych narodowości. Największą niechęć maturzyści wykazali wobec Rosjan, Białorusinów i Ukraińców. Może to wynikać z negatywnych doświadczeń lub informacji docierających do nich na ten temat.

Jeśli chodzi o wartości, to co piąty maturzysta byłby gotów wstąpić do wojska i walczyć w obronie ojczyzny. Dla ankietowanych najważniejsze są rodzina, wolność słowa, przyjaciele, narodowość i język ojczysty. Widać, że patriotyczne wychowanie, wpajane zarówno przez szkołę, jak i rodziców, jest nadal żywe i istotne w świadomości młodzieży.

Maria Sobczyk CBM UKEN w Krakowie